Një nga figurat më të rëndësishme të kinemasë italiane të Shekullit të XXI, Paolo Sorrentino nuk e mbylli kapitullin e Napolit tek prodhimi i Netflix në 2001 (The Hand Of God), me “Parthenope” ai vazhdon letrën dashurisë ose zemërimit aty ku e la me metafora për vetminë dhe shkëputjen e napoletanëve nga realiteti apo gjërat me të vërtetë të vlefshme (sipas tij).

Sorrentino e fillon “Parthenope” në mënyrën më të ndritshme: një figurë vajze lind në ujërat e Napolit, si një sirenë e rikthyer nga rrëfenjat magjike të së shkuarës së lashtë që sado e largët, në Napolin e regjisorit duket sikur përzjehet dhe përzjen të tashmen.. “Le ta quajmë Parthenope”, shpërthen zëri i një të pushtetshmi të qytetit, duke lidhur kështu fatin e saj me mite e gojëdhëna dhe me arterien shpirtërore të qytetit. Duke përdorur alegorinë si një fije rrëfimtare, “Parthenope” shndërrohet në vetë Napolin: një qytet qe nga  jashtë duket plot shkëlqim por mbas syve blu është i mbushur me trishtim. Stili kinematografik poetik, kuadri perfekt deri në klinik, me një estetikë piktoreske e dallon çdo film të Sorrentinos. Me fotografinë nga dora magjike e Daria D’Antona (me të cilën punoi edhe tek “The Hand of God”), ai kap kontrastet midis ftohtësisë së borgjezisë të ciflosur të së kaluarës, ngrohtësisë acidike të napolitanëve të thjeshtë dhe dilemës morale. Kamera kap dritën me hijeshi të rrallë, duke krijuar një lloj teatraliteti pompoz në çdo skenë.

Figura qendrore, Celeste Dalla Porta, sjell një bukuri që, si një antivdekje, paralizon çdo skenë. Ndër të paktat gjëra që kritikët kanë rënë thuajse të gjithë dakord tek “Parthenope” është se kamera e ndjek [atë] si një mister i pakapshëm:

“Një zbrazëti e bukurisë, ama e trajtuar si homazh pa përmbajtje”.

E gjitha kthehet në një reklamë të jetës, ku çdo fantazi është një boshllëk i veshur bukur.

Metafora këtu është e qartë: bukuria nuk është jetë, por një pasqyrim që reflekton zbrazëtinë e zemrës dhe dëshirave të papërmbajtura. Parthenope vetë pohon:

 “Dëshira është mister, dhe seksi funerali i saj” — një frazë që e shndërron plotësimin e dëshirës në varrim të së panjohurës. Sorrentino zhytet në këtë boshllëk pa ofruar ndjeshmëri të vërtetë.

Filmi përpiqet të ndërtojë personalitetin e Parthenopes përmes një përshkrimi episodik: lindje, rinia në vitet 1960, plagë familjare, universiteti si antropologe, dashuri, konfrontime me kishën dhe krimin. Por, këto janë vetëm “fragmente estetike”, pa një vijë dramatike qëndrore; edhe pse disa mund të debatojnë se është qëndrimi i përfaqësimit të së bukurës ndaj përdorimit të kësaj të fundit që mund të jetë linja dramatike.

Është si një poezi me strofa të bukura, por pa lidhje të brendshme: çdo episod lë një përshtypje, por nuk krijon rrjedhë emocionale. Si të dëgjosh një koncert me pjesë të veçuara, por pa simfoni përmbyllëse.

Tek “The Great Beauty”, Sorrentino kishte ndërtuar një rrëfim me frymë: Roma e dekadencës, personazhe groteske, disfatë dhe reflektim; ishin elementë që krijonin një panoramë të plotë emocionale. “Parthenope” ofron vetëm admirimin e fytyrës, pa zbërthimin e brendshëm.

Sorrentino përdor figura të skajshme e të guximshme moralisht: vëllai i fiksuar erotikisht pas Parthenopes, një prift që shfaqet nudo në një kishë baroke, e më pas bën seks aty, kriminelë me sjellje teatrale, një profesor antropolog që flet me kode filozofike, dhe një amerikan i moshuar dhe i dehur (Gary Oldman) që sjell melankolinë e viteve të humbura.

Këto elemente janë fragmente simbolike: incesti si ‘molla e ndaluar’, prifti si shthurje e kamufluar, krimineli si mit i dhunës përçudnuese, intelektuali si kujtesë. Por nuk zbërthehen si histori: janë instalacione estetike, jo rrëfime me thellësi.

Shikuesi do të duhet që përmes këtyre figurave të përpiqet të kuptojë Napolin,  botën dhe veten. Por, siç ndodh shpesh me Sorrentinon, më shumë shfaqen sesa tregohen. Sigurisht që figura është epike, por [a] është edhe më i rëndësishëm emocioni që një film të lë brenda teje. Oda [urojmë] e fundit e Sorrentinos për Napolin nuk të lë asgjë me vete.

Tek Jep Gambardella, një shkrimtar që reflekton mbi kuptimin e jetës në një Romën e bukur deri në frymë-marrje, regjisori arrin të ndërtojë një dramë filozofike. Ai kërkon ndjenjën përmes kujtimeve, nostalgjisë, humbjes.

Ketë fat nuk e ka “Parthenope”. Ajo nuk zhvillohet, nuk zbulon vetveten, mbetet një figurë enigmatike — si një mural pa sfond.

Një film  i pasur në imazh, por i varfër në ndjeshmëri. Sorrentino zgjedh të mos japë një përgjigje, por një përjetim estetik.

Napoli i izoluar prej e bukurisë, por i ndarë  nga realiteti. Një qytet që shihet, por nuk dëgjohet. Një bukuri që nuk flet për jetën reale, por për një ëndërr të iluzionale.

“Parthenope” është një botë në vetvete — një film madhështor, i realizuar me mjeshtëri, por fatkeqsisht, shpesh pa shpirt. Ndonjëherë, përtej vlerave artistike të një vepre, prekja e zemrës së shikuesit mund (ose duhet) të vlejë po njësoj.

Është një statujë e shkëlqyeshme në fasadë, por me një boshllëk të thellë në brendësi, një poezi që nuk arrin të bëhet epope.

Por mbase ky është qëllimi: të na lërë në boshllëk, si vetë Parthenope që “nuk përgjigjet kurrë…”

Te jetë vallë qëllimi i Sorrentinos është ky, ndoshta, më i thelli nga të gjithë: heshtja si mesazh.