Në vitin 2017, presidenti rus Vladimir Putin paralajmëroi: “Kushdo që bëhet lider në inteligjencën artificiale, do të bëhet sundimtari i botës.” Aso kohe, ish-agjenti i KGB-së ende po përgatitej për sulmin ndaj Ukrainës, ndërsa gjeneratat e fundit të modeleve gjuhësore nuk kishin dalë ende në treg. Megjithatë, lidhja midis teknologjisë dhe artit të luftës ka qenë gjithmonë e pandashme. Sot, gara për të integruar inteligjencën artificiale në sistemet e mbrojtjes kombëtare është bërë realitet mes superfuqive. Inovacionet e fundit kanë hapur horizonte që strategë si Sun Tzu as nuk mund t’i kishin imagjinuar, ndërsa ekspertët më skeptikë paralajmërojnë për skenarë të rrezikshëm.

Inteligjenca artificiale dhe arsenalet bërthamore

Një pikë që ngre më shumë shqetësim është mundësia e kombinimit të inteligjencës artificiale me menaxhimin e arsenalit bërthamor. Skenarët e përmendur shpesh kujtojnë filma si “Terminator”, “WarGames” apo “Dr. Strangelove”. Në një analizë të gjatë, Politico theksonte se ende nuk ka udhëzime të qarta në Pentagon nëse IA duhet të përfshihet në komandën dhe kontrollin e armëve bërthamore. Zyrtarë amerikanë theksojnë se Shtëpia e Bardhë dëshiron të ruajë kontrollin njerëzor mbi butonin bërthamor, por ekspertët paralajmërojnë se SHBA mund të detyrohet të ndryshojë kurs nëse Moska dhe Pekini avancojnë më tej.

“Dora e vdekur” dhe Amerika

Disa analistë theksojnë nevojën që Shtetet e Bashkuara të zhvillojnë një sistem të ngjashëm me “Perimeter”-in sovjetik, të njohur si “Dora e Vdekur”, i cili gjatë Luftës së Ftohtë garantonte lëshimin automatik të raketave bërthamore nëse udhëheqësit rusë asgjësoheshin. Ndërkohë, Plani i Veprimit për Inteligjencën Artificiale i administratës Trump, i cili promovonte heqjen e rregullave kufizuese mbi IA-në, ngjalli shqetësim tek ekspertët e sigurisë. Kryetari i Shtabit të Përgjithshëm, gjenerali Dan “Razin” Caine, paralajmëroi kohët e fundit se Amerika duhet të lëvizë më shpejt dhe të jetë e gatshme të marrë më shumë rreziqe.

Vendime në pesë minuta

Skenari më i frikshëm lidhet me kohën tepër të shkurtër që presidenti amerikan do të ketë në një krizë bërthamore – vetëm disa minuta për të vendosur mbi përdorimin e armëve të shkatërrimit në masë. Adam Lowther, nga Instituti Kombëtar për Studime të Parandalimit, thekson se asnjë president nuk ka marrë pjesë në simulime të tilla që nga koha e Reaganit. Ai paralajmëron: “Çfarë do të ndodhë nëse përpjekja e parë e presidentit për të reflektuar mbi përdorimin e armëve bërthamore ndodh pikërisht atëherë kur ka vetëm pesë minuta për të vendosur?”

Sipas Lowther, nëse nuk bëhen ndryshime rrënjësore brenda një dekade, SHBA do të mbetet më e brishta mes tre fuqive kryesore bërthamore. Dhe nëse sistemi humbet kontaktin me presidentin, ekziston rreziku që të reagojë në mënyrë autonome – një perspektivë që rikthen frikërat e Luftës së Ftohtë në epokën e inteligjencës artificiale.