Autizmi nuk duhet parë si një gjendje me një shkak të vetëm, sipas shkencëtarëve që zbuluan se individët e diagnostikuar që në fëmijëri kanë një profil gjenetik të ndryshëm nga ata që diagnostikohen më vonë.

Një studim ndërkombëtar, i bazuar në të dhëna gjenetike nga më shumë se 45,000 persona autikë në Evropë dhe SHBA, tregoi se ata që diagnostikohen në fëmijëri të hershme, zakonisht para moshës 6-vjeçare, kanë më shumë gjasa të shfaqin vështirësi në sjellje që nga fëmijëria, përfshirë probleme me ndërveprimin social, por që mbeten të qëndrueshme gjatë kohës.

Ndërsa ata që diagnostikohen me autizëm më vonë, zakonisht pas moshës 10 vjeç, kanë më shumë mundësi të përjetojnë vështirësi gjithnjë e në rritje në aspektet sociale dhe të sjelljes gjatë adoleshencës, dhe gjithashtu kanë një mundësi më të madhe për të zhvilluar kushte të shëndetit mendor, si depresioni.

“Termi ‘autizëm’ përfaqëson shumë kushte të ndryshme. Për herë të parë, ne zbuluam se autizmi i diagnostikuar herët dhe ai i diagnostikuar më vonë kanë profile të ndryshme biologjike dhe zhvillimore”, tha Dr. Varun Warrier nga departamenti i psikiatrisë në Universitetin e Kembrixhit, i cili është autori kryesor i kërkimit.

Shkencëtarët nuk po sugjerojnë që të krijohen dy kategori diagnostikuese, pasi kjo mund të ishte jo e dobishme për ata që janë diku në mes.

“Ka edhe shumë faktorë të tjerë që ndikojnë në moshën e diagnostikimit, prandaj çdo përpjekje për të kaluar nga mesatarjet në diçka që është e aplikueshme për individët mund të krijojë një ekuivalencë të gabuar”, shtoi Warrier.

Gjetjet vijnë në një kohë kur diagnoza e autizmit ka njohur një rritje të madhe. Ekspertët thonë se kjo ka ndodhur kryesisht për shkak të zgjerimit të kritereve diagnostikuese dhe njohjes më të madhe të kësaj gjendjeje.

Edhe pse autizmi përcaktohet nga vështirësitë me komunikimin social dhe sjellje të kufizuara, ka një variabilitet të madh në mënyrën se si këto vështirësi shfaqen tek individët.

Shkencëtarët po shqyrtojnë nëse popullata mund të ndahet në grupe më të vogla me tipare ose trajektore të përbashkëta, që mund të ndihmojnë në studimin më të mirë të autizmit.

Studimi i fundit përdori të dhëna mbi sjelljen nga katër grupe lindjeje, që varionin nga 89 deri në 188 individë, dhe të dhëna gjenetike nga dy studime të mëdha, me më shumë se 45,000 pjesëmarrës.

Në të kaluarën, ishte menduar se ata që diagnostikoheshin herët ishin ata që kishin tipare më të shprehur të autizmit, të mbështetur nga një përqindje më e lartë e varianteve gjenetike të lidhura me autizmin.

Megjithatë, studimi i fundit zbuloi një model të ndryshëm.

Analiza, e publikuar në revistën Nature, tregoi se profilet gjenetike të personave të diagnostikuar me autizëm herët dhe më vonë në jetë ishin të ndryshme, me vetëm një mbivendosje të vogël. Profili mesatar gjenetik i autizmit të diagnostikuar më vonë ishte më afër atij të ADHD-së, si dhe kushteve të shëndetit mendor, si depresioni, sesa me autizmin që diagnostikohet në fëmijërinë e hershme.

Ata që diagnostikoheshin para moshës 6-vjeçare kishin më shumë mundësi të vonoheshin në ecje dhe të kishin vështirësi në interpretimin e gjesteve të duarve dhe prireshin të përjetonin vështirësi sociale dhe komunikuese që shfaqeshin herët, por mbeteshin të qëndrueshme.

Ata që diagnostikoheshin pas moshës 10-vjeçare kishin më shumë mundësi të përjetonin një rritje të vështirësive gjatë adoleshencës dhe, deri në adoleshencën e vonë, shfaqnin sfida më të mëdha.

Ky studim i ri hap mundësi për të kuptuar më mirë diversitetin e autizmit.