Zgjimi ishte mjaft i papritur dhe i paparashikuar. Gjermania vendosi papritmas të riarmatosej, një ndryshim i paprecedentë në të menduarit që i dha fund një tradite gati 80-vjeçare. Çfarë ndodhi me idenë liberale se tregtia është këtu për të përmirësuar marrëdhëniet ndërkombëtare dhe për të çuar konfliktet në koshin e plehrave të historisë?

“E gjithë kjo ide e arritjes së paqes përmes tregtisë arriti limitet e veta. Ne zbuluam se bëjmë shumë tregti me një sërë vendesh, veçanërisht me Rusinë, por kjo nuk na çon domosdoshmërisht drejt paqes. Kështu që tani jemi të detyruar të rimendojmë strategjinë bazë”.

Duke rimenduar bazat në mes të fushatës së tij zgjedhore dhe pasi kaloi disa orë të sikletshme në anën tjetër të tryezës së famshme të Vladimir Putinit, presidenti francez Emmanuel Macron filloi të fliste për “autonominë strategjike” dhe “sovranitetin evropian”.

Natyrisht, Rupnik është në favor të kësaj qasjeje. “Duhet të përcaktojmë më mirë se çfarë do të thotë sovraniteti evropian, por në thelb do të thotë një sovranitet i përbashkët midis nivelit kombëtar dhe atij evropian dhe ne e pamë këtë së pari  gjatë pandemisë. Mjerisht, kjo ide e sovranitetit të përbashkët nuk ekzistonte gjatë krizës greke 12 vjet më parë. Por tani ky është një revolucion i vërtetë në të menduarit në Evropë”.

Qartësisht, profesor Rupnik beson se kriza e Ukrainës i dha shtytje decizive Evropës që ta konsideronte veten jo vetëm një entitet ekonomik, por edhe një aktor kryesor në politikën ndërkombëtare. A do të thotë kjo që Evropa do të jetë më e vetëdijshme për kufijtë e saj dhe shumë më bindëse në mbrojtjen e tyre? Greqia do të festonte vetëm një ndryshim të tillë të opinionit. “Po, mendoj se kjo është logjika. Njerëzit duhet ta kishin menduar këtë kur u krijua Shengen dhe kur u vendosën procedurat e Azilit në Dublin. Ata nuk e bënë dhe përfundimisht erdhi 2015, ndodhi fluksi masiv i 1 milion njerëzve në Evropë. Pikërisht atëherë mënyra e mendimit filloi të ndryshojë. Kuptuam se duhej të kishim një reagim të përbashkët”.

Megjithatë, ai mohon se është optimist. “Ne po përballemi me rikthimin e tragjedisë në politikën evropiane. Kur them se Evropa po zgjohet nga ëndrra e saj, do të thoja gjithashtu se ishte një ëndërr që po përballet me një makth tragjik. Sepse është një makth, ajo që po ndodh tani në Ukrainë. Nuk do të largohet në javën e ardhshme apo më shumë. Evropianët duhet të zgjohen nga ëndrra e tyre. Me pak fjalë, ne donim të ishim vegjetarianë, por fqinjët tanë nuk janë. Kështu që ne duhet të përshtatemi dhe të jemi të përgatitur për të ndryshuar dietën tonë”.

Duke ndryshuar apo jo sjelljen tonë, Ukraina duket gjithnjë e më shumë si një vorbull që thith të gjitha fuqitë e mëdha.

A është ai i shqetësuar? “Jam në ankth për gjërat që mund të ndodhin. Putin dikur përshkruhej si një lloj personaliteti brutal, gjithashtu si një lojtar shahu. Por rezulton se ai është një bandit dhe një agresor. Një lojtar shahu është dikush që nuk di vetëm lëvizjen e radhës. Ai i di tre, katër, pesë lëvizjet e ardhshme. Nuk e kam ndjesinë se kemi të bëjmë me këtë shahist racional. Një arsye tjetër për të qenë në ankth është sepse ndodhin aksidente. Duhet të jemi në ankth, por nuk duhet të kemi panik. NATO ka qenë shumë e qartë se nuk është e përfshirë në një luftë”.

Le të shpresojmë. Për momentin, një nga pasojat e padëshiruara të pushtimit rus është forcimi i identitetit kombëtar të Ukrainës. “Putini do të hyjë në histori si një ndërtues i madh komb i Ukrainës. Ai po bashkon ukrainasit. Ukrainasit ishin të ndryshëm nga ana rajonale, gjuhësore, në të gjitha mënyrat. Por një komb shpesh ndërtohet në kundërshtim me dikë. Ai po krijon pikërisht atë që donte të parandalonte”.

Profesor Rupnik ishte një këshilltar special i Vaclav Havel në vitet 1990. E pyes se çfarë do të kishte sugjeruar Havel për një zgjidhje të krizës tani. “Ai gjithmonë thoshte se Ukraina është një vend kompleks në kufijtë mes qytetërimeve të ndryshme dhe projekteve të ndryshme politike. Dhe ai gjithmonë këmbëngulte se nuk duhet të jetë në dorën tonë të vendosim nëse Ukraina duhet të jetë kështu apo ashtu. Ne duhet t’i lëmë ukrainasit të zgjedhin vetë”. /Ekathemerini