Ukraina është në prag të një katastrofe bërthamore, pretendon ministri i saj i Energjisë, German Galushchenko, duke paralajmëruar se sulmet ruse ndaj termocentraleve bërthamore dhe infrastrukturës kritike kanë çuar në situata të shumta ku vendi ishte “vetëm një hap” larg një katastrofe në shkallën e Çernobilit ose Fukushimës. Ai e lëshoi ​​paralajmërimin pas një samiti global të energjisë në Londër, ku krahasoi pasojat e mundshme me tragjedinë e Fukushimës në 2011.

“Rusia po sulmon sistematikisht stacionet e transformatorëve që furnizojnë reaktorët me ftohje rezervë. Kur këto stacione dështojnë, reaktorët kalojnë në modalitetin e mbylljes emergjente dhe ftohja mbështetet vetëm në gjeneratorët me naftë – gjë që është jashtëzakonisht e rrezikshme sepse këto sisteme mund të dështojnë. Atëherë shpresa e vetme mbetet gjeneratori me naftë, i cili mund të dështojë”, tha Galuchenko.

Vendet më të rrezikuara

Përkatësisht, Ukraina operon tre termocentrale kryesore bërthamore që janë ende nën kontrollin e saj, Rivne, Khmelnytskyi dhe termocentrali i Ukrainës Jugore, ndërsa termocentrali në Zaporizhia është nën pushtimin rus, megjithëse ndodhet përgjatë vijës së frontit. Të gjitha vendet, duke përfshirë objektet e depozitimit të mbetjeve bërthamore, u goditën vazhdimisht nga dronë dhe artileri. Agjencia Ndërkombëtare e Energjisë Atomike (IAEA) paralajmëron rregullisht për rrezikun në rritje dhe drejtori i saj Rafael Grossi tha javën e kaluar: “Ajo që dikur ishte e paimagjinueshme, aktivitetet ushtarake pranë objekteve bërthamore, është sot një realitet i përditshëm”.

Galushchenko dhe ekipi i tij tashmë po kryejnë simulime të shpërndarjes së mundshme të rrezatimit në varësi të erërave dhe lagështisë në ajër, për të parashikuar se cilat vende do të preken në rast të një fatkeqësie. Lista përfshin: Ukraina, Turqia, Rumania, Bullgaria, Rusia dhe vendet e Evropës Qendrore. “Një aksident i tillë mund të ndalojë rilindjen bërthamore në Evropë. Përgjithmonë. Nuk do të ishte vetëm një tragjedi për Ukrainën, por një goditje për të gjithë kontinentin,” thekson Galushchenko.

Përsëritja e Çernobilit

Evropa tashmë kujton fatkeqësitë bërthamore: Çernobilin në 1986, kur reja radioaktive arriti në Mbretërinë e Bashkuar dhe Windscale në 1957 në Angli, pas së cilës qumështi nga Anglia veriore u bë radioaktiv dhe u ndalua për konsum. Që nga viti 2022, Rusia ka shkatërruar ose kapur 18 nga 58 gigavat të kapacitetit gjenerues të energjisë elektrike të Ukrainës, duke përfshirë termocentralet, hidrocentralin Kahovka dhe centralin më të madh bërthamor, Zaporizhzhia.

Më shumë se 63,000 pajisje energjetike u shkatërruan ose u dëmtuan, ndërsa miliona njerëz mbetën pa ngrohje dhe energji elektrike gjatë dimrit. Mbi 160 punëtorë të energjisë u vranë dhe më shumë se 300 u plagosën, më shpesh gjatë sulmeve në vendet ku po kryheshin riparimet e infrastrukturës. Ai vetë i shpëtoi vdekjes kur objekti u sulmua gjysmë ore pasi u largua nga vendi.

Objektivi kryesor

Ministri paralajmëroi gjithashtu se Britania e Madhe mund të bëhet objektivi i radhës, për shkak të varësisë së saj nga tubacionet nënujore të gazit dhe lidhjet e energjisë elektrike me Evropën. “Rusia ka përdorur gjithmonë energjinë si armë,” tha Galushchenko, duke shtuar se një sulm në një tubacion nënujor si Langeled nga Norvegjia, i cili vetëm sjell 25% të gazit të Britanisë, mund të ketë pasoja të menjëhershme. “Kjo luftë do të përfundojë dhe më pas do të pasojë rindërtimi – më i madhi që nga Lufta e Dytë Botërore. Ne duam që vendet që kanë qenë me ne që nga fillimi të jenë të parat që do të marrin pjesë në këtë. Ne nuk do ta harrojmë këtë,” tha Galushchenko, sipas The Telegraph.