Claudia Caramanna ka vetëm dy vite në detyrën e saj të re dhe puna e saj tashmë po tërheq vëmendjen e padëshiruar. Një vit më parë, në shtëpinë e saj u dërgua një letër anonime me një kryq të vizatuar me dorë. Më pas, në mars të këtij viti, një grup banditësh hynë në zyrën e saj gjatë natës dhe e kthyen me kokë poshtë. Për mbrojtjen e saj, Caramanna-s tani i është dhënë një eskortë policie.
Ajo mori punën e saj si prokurore publike për gjykatën për të mitur të Palermos në korrik 2021. Shumë nga hetimet e saj janë fokusuar te fëmijët e bosëve të mafias dhe trafikantëve të drogës. Në disa raste, ajo ka kërkuar që ata të largohen nga familjet e tyre dhe të vendosen në një shtëpi kujdesi. Këto ndërhyrje e kanë kthyer Caramannën në një objektiv të klaneve të tërbuara mafioze. Por sipas saj, ndarja e fëmijëve nga prindërit kriminelë ndonjëherë është e vetmja mënyrë për t’i mbajtur ata të sigurt.
“Ne nuk e marrim lehtë këtë vendim,” i thotë Caramanna BBC në zyrën e saj në Palermo. “Përkundrazi – është zgjidhja e fundit, kur nuk ka të tjera”. Puna e Caramanna-s në Siçili është një përpjekje më shumë për të mbrojtur fëmijët nga tërhiqja zvarrë në rreziqet e krimit të organizuar. Ajo i bashkohet projektit Liberi di Scegliere (Të lirë për të zgjedhur) në rajonin e Kalabrisë, i cili filloi në vitin 2012 dhe ishte subjekt i filmit Sons of ‘Ndrangheta, i nxjerrë në 2019.
Vetëm një numër relativisht i vogël fëmijësh dhe adoleshentësh janë tërhequr si pjesë e këtyre programeve – rreth 80 persona të mitur dhe 30 njësi familjare në Kalabri që nga viti 2012. Por projektet kanë ndezur një diskutim më të gjerë mbi mirëqenien e fëmijëve në familjet mafioze – dhe çfarë shteti duhet të bëjë për t’i ndihmuar ata.
Disa kritikë shqetësohen se trauma e të jetuarit veçmas nga familjet e tyre do të jetë më e keqe sesa rreziqet e të mbeturit aty ku janë. “Opinioni publik është mjaft i ndarë,” thotë Ombretta Ingrascì, një studiuese në Universitetin e Milanos, e specializuar në sociologjinë e familjeve të krimit të organizuar. Edhe në Palermo, ku njerëzit e dinë mirë rrezikun e rritjes në mafia, disa besojnë se familja duhet të ruhet me çdo kusht. Caramanna u befasua veçanërisht kur u kritikua publikisht nga një prift lokal në Palermo, i cili e bëri të qartë se ai e konsideronte vendin e një fëmije me nënën dhe babanë e tyre.
Të rritesh brenda Mafias
Ajo që zakonisht quhet “Mafia” në fakt mbulon shumë klane të ndryshme në Itali – më famëkeqit prej të cilëve janë ‘Ndrangheta në Kalabri, Camorra në Campania dhe Cosa Nostra në Siçili. Rritja në këto organizata formëson jetën e fëmijëve që në fillim.
“Ekziston një mit që mafia nuk përfshin gra apo fëmijë, por nuk është kështu,” thotë Franco Nicastro, një gazetar në Siçili që ka shkruar për kulturën mafioze për dekada. “Fëmijët janë të përgatitur për një jetë kriminale; kjo është pjesë e edukimit të tyre.”
Të dy prindërit, për shembull, mund t’i edukojnë fëmijët për kulturën mafioze dhe vlerat e saj, të tilla si omertà (një kod heshtjeje, që do të thotë, nuk duhet të flasësh hapur për organizatën ose aktivitetet e saj). Në shumë familje, djali mund të pritet të ndjekë babanë në organizatë, ndërsa vajza mund të pritet të martohet me një familje tjetër mafioze, duke forcuar aleancat strategjike. Babai mund të jetë më drejtpërdrejt i përfshirë në aktivitete kriminale sesa nëna, por të dy prindërit priren të luajnë një rol në transmetimin e krimit.
“Nëna ndonjëherë mund të justifikojë dhunën dhe të shpjegojë pse është kuptimplotë ose e rëndësishme,” thotë Anna Sergi, një profesore e kriminologjisë në Universitetin e Essex, e cila ka analizuar ndikimin e largimeve në Kalabri.
Kultura mafioze gjithashtu mund të formësojë një fëmijë në mënyra të tjera afatgjata. Mund të kontribuojë, për shembull, në nivele të larta të mungesës së shkollës dhe braktisjes së shkollës në pjesë të caktuara të Italisë. Nicastro thekson se sipas të dhënave të siguruara në vitin 2022, të paktën 21% e fëmijëve të moshës shkollore në Palermo ose e kanë braktisur shkollën ose nuk ndjekin rregullisht mësimet. “Është shumë shqetësuese”, thotë ai. “Unë nuk besoj se shifra të tilla mund të gjenden në ndonjë pjesë tjetër të botës perëndimore.” Në adoleshencë, thotë ai, shumë prej këtyre fëmijëve tashmë po marrin pjesë në aktivitete kriminale si tregtia e drogës.
Braktisja e shkollës mund të jetë veçanërisht e dëmshme pasi mësuesit mund të jenë të vetmit që u ofrojnë fëmijëve mafioz një vizion tjetër, thotë Nicastro, duke treguar fjalët e autorit siçilian të shekullit të 20-të, Gesualdo Bufalino. “Ai tha se mund ta mposhtni mafian me një ushtri mësuesish, sepse ata mund t’i mësojnë vlerat që fëmija nuk do t’i mësonte nga familja e tij apo nga shoqëria përreth tij,” thotë ai. “Duhet të filloni nga fëmijëria e hershme.”
Liria për të zgjedhur
Në ligjin italian, një fëmijë mund të ndahet nga familja e tij kur ka prova të forta që prindërit nuk përmbushin kërkesat e tyre ligjore për të siguruar kujdesin dhe edukimin e duhur, në mënyrë që sjellja e tyre të paragjykojë mirëqenien e fëmijës. Nxitja e një fëmije për të kryer vepra kriminale është një shembull i tillë.
Kjo ishte baza ligjore e Liberi di Scegliere, e cila u krijua në Kalabri në Italinë jugore nga presidenti i gjykatës së të rinjve të rajonit, gjyqtari Roberto Di Bella. “Gjëja kryesore është t’u japim këtyre fëmijëve mundësinë e shëlbimit, për t’u treguar atyre se një jetë ndryshe është e mundur,” thotë Giorgio De Checchi, koordinatori kombëtar i projektit.
Në një rast të paraqitur në kërkimin e Sergi-t, për shembull, një vajzë në adoleshencën e hershme u hoq nga një familje ‘Ndrangheta’ dhe u zhvendos jashtë Kalabrisë. “Kjo zgjidhje duket të jetë e vetmja e mundshme për të shmangur hakmarrjen,” përfundoi gjykata, “për të shpëtuar vajzën nga një fat i pashmangshëm dhe në të njëjtën kohë për ta lejuar atë të përjetojë kontekste të ndryshme kulturore, emocionale, psikologjike.” Gjykata shpresonte se kjo do ta lejonte atë të “çlirohej nga kushtëzimi i prindërve”.