Hamasi thotë se bisedimet me Izraelin rreth hapave të mëtejshëm në marrëveshjen e armëpushimit të Gazës kushtëzohen me lirimin e të burgosurve palestinezë siç është rënë dakord. Izraeli tha të dielën se po vononte lirimin e më shumë se 600 palestinezëve në këmbim të gjashtë pengjeve të gjallë dhe katër pengjeve të vdekur që ishin liruar, duke akuzuar Hamasin për shkelje të përsëritura, duke përfshirë ceremonitë poshtëruese të dorëzimit.
Një zyrtar i lartë i Hamasit tha se vendimi e ekspozoi të gjithë marrëveshjen në rrezik të madh dhe u bëri thirrje ndërmjetësve, veçanërisht SHBA-së, të bëjnë presion mbi Izraelin.
Faza e parë e marrëveshjes dhe armëpushimi i përkohshëm gjashtë-javor do të përfundojë të shtunën, por negociatat indirekte për fazën e dytë dhe përfundimin e luftës nuk kanë filluar ende. Sekretari i Përgjithshëm i OKB-së, António Guterres paralajmëroi se armëpushimi ishte i pasigurt dhe se rifillimi i armiqësive duhet të shmanget me çdo kusht.
Ai gjithashtu bëri thirrje për lirimin dinjitoz të të gjithë pengjeve të mbetura. Të shtunën, fillimi i javës së gjashtë dhe të fundit të fazës së parë të marrëveshjes së armëpushimit, Hamasi liroi gjashtë pengje të gjallë izraelitë. Ashtu si me shumë prej dorëzimeve të mëparshme, pesë prej tyre u çuan në skena pranë luftëtarëve të armatosur përpara se të transferoheshin në Kryqin e Kuq dhe më pas të dërgoheshin në Izrael. Më vonë, Hamasi postoi një video të dy pengjeve të tjerë në një automjet që shikonin një nga ceremonitë e dorëzimit dhe dukej se i lutej kryeministrit izraelit Benjamin Netanyahu që t’i nxirrte edhe ata. Një forum që përfaqëson familjet e pengjeve e dënoi videon si një shfaqje të neveritshme të mizorisë.
Tashmë kishte tërbim në Izrael pasi Hamasi ktheu trupat e katër pengjeve në fillim të javës, duke përfshirë ato të Shiri Bibas dhe dy djemve të saj të vegjël Ariel dhe Kfir, të cilët u rrëmbyen gjatë sulmeve të 7 tetorit 2023 në Izrael. Doli të premten se Hamasi kishte dorëzuar eshtrat e një gruaje palestineze dhe jo ato të zonjës Bibas. Grupi tha se kishte pasur një gabim dhe e transferoi trupin e zonjës Bibas më vonë atë ditë.
Autoritetet izraelite thanë gjithashtu se një post-mortem kishte treguar se rrëmbyesit e Ariel dhe Kfir i vranë djemtë me duar të zhveshura, duke kundërshtuar pretendimin e Hamasit se ata vdiqën në një sulm ajror izraelit. Izraeli ishte planifikuar të lironte 620 të burgosur palestinezë në këmbim të 10 pengjeve. Më shumë se 400 ishin Gazanë të arrestuar nga forcat izraelite gjatë luftës, ndërsa 50 prej të burgosurve po vuanin dënimin e përjetshëm në burgjet izraelite.
Ata thuhet se kishin hipur tashmë në autobusë në një burg në Bregun Perëndimor të pushtuar kur erdhi urdhri për të pezulluar lirimin e tyre ndërsa Netanyahu konsultohej me ministrat. Në orët e para të së dielës, zyra e kryeministrit tha se lirimi do të shtyhej në dritën e shkeljeve të përsëritura të Hamasit, duke përfshirë ceremonitë që poshtërojnë pengjet tanë dhe shfrytëzimin cinik të pengjeve tanë për qëllime propagandistike.
Është vendosur që të shtyhet lirimi i terroristëve që ishte planifikuar për dje derisa të sigurohet lirimi i pengjeve të radhës dhe pa ceremoni poshtëruese. Hamasi, i cili është përshkruar si një organizatë terroriste nga Izraeli, SHBA, Britania e Madhe dhe vende të tjera, e denoncoi vendimin e Izraelit si një shkelje të hapur të marrëveshjes dhe paralajmëroi ndërmjetësuesit amerikanë, katar dhe egjiptianë se nuk mund të ketë bisedime për zgjatjen e armëpushimit derisa të burgosurit të lirohen.
“Ne u kemi përcjellë një mesazh të qartë dhe të fortë ndërmjetësuesve, nuk mund të vazhdojmë të diskutojmë ndonjë hap të mëtejshëm nëse këta 620 palestinezë nuk lirohen,” tha anëtari i byrosë politike të Hamasit, Basem Naim.
I pyetur nëse mund të ndikohet lirimi i planifikuar i trupave të katër pengjeve të tjerë izraelitë të enjten, ai u përgjigj se të gjitha opsionet janë në tryezë.
“Përpara se të shkojmë në hapin tjetër, ne duhet të jemi të sigurt se hapi i kaluar do të ndodhë. Netanyahu po dërgon qartë mesazhe të forta se ai po saboton qëllimisht marrëveshjen, ai po përgatit atmosferën për t’u rikthyer në luftë. Prandaj, cilat janë garancitë që ai mund të marrë katër trupat e tjerë dhe përsëri të mos lëshojë numrin e rënë dakord të palestinezëve, plus 620 palestinezët?” shtoi ai.
Naim tha se Hamasi kishte diskutuar ankesat e Izraelit për ceremonitë e dorëzimit të pengjeve, por mohoi se ato kishin qenë poshtëruese dhe pretendoi se autoritetet izraelite kishin keqtrajtuar të burgosurit palestinezë përpara se të liroheshin. Shtëpia e Bardhë mbështeti vendimin e Izraelit për të vonuar lirimin e të burgosurve, duke thënë se ishte një përgjigje e duhur ndaj asaj që e quajti trajtim barbar të pengjeve nga Hamasi.
Por i dërguari i Presidentit Donald Trump për Lindjen e Mesme, Steve Witkoff, tha se ai do të udhëtonte në rajon këtë javë me synimin për të marrë një zgjatje të fazës së parë.
“Ne shpresojmë se kemi kohën e duhur për të filluar fazën e dytë, për ta përfunduar atë dhe për të liruar më shumë pengje,” tha ai.
Një total prej 33 pengjesh izraelitë supozohet të shkëmbehen për rreth 1900 të burgosur dhe të paraburgosur palestinezë nga Gaza gjatë fazës së parë të marrëveshjes së armëpushimit. Deri më tani janë liruar 25 pengje të gjallë dhe katër pengje të vdekur, ndërsa trupat e katër pengjeve të fundit janë planifikuar të dorëzohen këtë javë. Pesë pengje tajlandeze të gjallë janë liruar gjithashtu jashtë marrëveshjes.
Marrëveshja ka bërë që forcat izraelite të tërhiqen nga zonat me popullsi të dendur të Gazës. Qindra mijëra palestinezë të zhvendosur janë lejuar të kthehen në shtëpitë e tyre në veri dhe qindra kamionë ndihmash tani po lejohen të hyjnë në territor çdo ditë. Në fazën e dytë të armëpushimit duhet të lirohen pengjet e mbetura, një tërheqje e plotë izraelite dhe një armëpushim i përhershëm.
Ushtria izraelite nisi një fushatë për të shkatërruar Hamasin në përgjigje të një sulmi të paprecedentë ndërkufitar më 7 tetor 2023, në të cilin rreth 1200 njerëz u vranë dhe 251 u morën peng. Të paktën 48,346 njerëz janë vrarë në Gaza që atëherë, sipas ministrisë së shëndetësisë të territorit të Hamasit. Shumica e popullsisë së Gazës gjithashtu është zhvendosur disa herë, pothuajse 70% e ndërtesave vlerësohet të jenë të dëmtuara ose të shkatërruara, sistemet e kujdesit shëndetësor, ujit, kanalizimeve dhe higjienës janë shembur, dhe ka mungesë të ushqimit, karburantit, ilaçeve dhe strehimit.