Kriza diplomatike mes Iranit dhe fuqive perëndimore ka hyrë në një fazë të re tensioni.

Franca, Gjermania dhe Britania e Madhe kanë njoftuar rivendosjen e sanksioneve të OKB-së ndaj Iranit, duke aktivizuar mekanizmin e njohur si “snapback”, i cili lejon rikthimin automatik të sanksioneve nëse Irani nuk i përmbush angazhimet e tij bërthamore.

Ky vendim vjen vetëm pak ditë përpara se sanksionet e pezulluara që nga viti 2015 të skadojnë zyrtarisht më 18 tetor.

Sipas diplomatëve evropianë, Irani ka shkelur pothuajse të gjitha detyrimet e marrëveshjes bërthamore të vitit 2015, e cila parashikonte lehtësim të sanksioneve në këmbim të kufizimeve strikte dhe inspektimeve të rregullta të programit bërthamor iranian.

Përmes një serie paralajmërimesh që nga gushti, shtetet evropiane i kanë dhënë Iranit një afat prej një muaji për t’u rikthyer në përputhje me marrëveshjen. Por kontaktet me Ministrin e Jashtëm iranian Abbas Araghchi kanë rezultuar të pasuksesshme.

Një nga pikat më të forta të akuzës ndaj Iranit është mungesa e transparencës me Agjencinë Ndërkombëtare për Energjinë Atomike (IAEA) dhe dështimi për të dhënë llogari për rezervat e tij të uraniumit të pasuruar, që mendohet të jenë rreth 400 kilogramë.

Edhe pse janë bërë disa marrëveshje për rifillimin e inspektimeve, zyrtarët evropianë i kanë cilësuar ato si “të paqarta dhe të pamjaftueshme”.

Përballë këtij vendimi, Teherani ka reaguar ashpër, duke thirrur ambasadorët e Francës, Gjermanisë dhe Britanisë në vend. Ministri Araghchi i ka dërguar një letër Këshillit të Sigurimit të OKB-së, ku e cilëson vendimin si një “shpërdorim flagrant të procesit”.

Nga ana e tij, presidenti iranian Masoud Peskov deklaroi se “sanksionet bllokojnë rrugët, por idetë hapin të reja”, duke lënë të kuptohet se vendi i tij nuk do të heqë dorë nga përpjekjet për zhvillimin e teknologjisë bërthamore.

Zyrtarët iranianë kanë paralajmëruar se nëse sanksionet rivendosen, Irani mund të tërhiqet nga Traktati për Mospërhapjen Bërthamore, çka do t’i jepte fund çdo forme të kontrollit ndërkombëtar mbi aktivitetet e tij bërthamore.

Ky skenar shihet me shqetësim nga komuniteti ndërkombëtar, pasi mund të përshkallëzojë ndjeshëm tensionet në Lindjen e Mesme dhe më gjerë.