Polonia ka reaguar me vendosmëri ndaj një ndërhyrjeje të qëllimshme të dronëve rusë në hapësirën e saj ajrore, duke aktivizuar për herë të parë Nenin 4 të Traktatit të NATO-s që nga nisja e pushtimit rus të Ukrainës në vitin 2022. Ky hap sinjalizon një përshkallëzim të ri në marrëdhëniet mes Moskës dhe Aleancës.

Nga incidente sporadike tek një provokim i qëllimshëm

Shkeljet e hapësirës ajrore polake nga dronët rusë nuk janë të reja, pasi shumë prej tyre, të prodhuar në Iran, kalojnë në territorin polak gjatë rrugës drejt objektivave në Ukrainë. Por, ndryshe nga rastet e mëparshme, hyrja e fundit ishte masive dhe e planifikuar, duke treguar një synim strategjik të Moskës për të sfiduar hapur sovranitetin polak.

Kjo përshkallëzim vjen në një moment kritik, pas paradës në Pekin ku Rusia, krah aleatëve të saj, dërgoi një mesazh vetëbesimi mbi vazhdimin e luftës në Ukrainë dhe sigurimin e mbështetjes ekonomike e njerëzore për të zgjatur konfliktin.

Pse Polonia është në shënjestër

Varshava është bërë një nyje kyçe për furnizimin ushtarak dhe humanitar të Ukrainës, duke e bërë atë një objektiv të përsëritur të provokimeve ruse. Përveç kësaj, sulmi reflekton objektivat më të gjera strategjikë të Kremlinit:

  • Ndalimin e zgjerimit të NATO-s në Evropën Lindore
  • Pengimin e transferimit të armatimeve amerikane përmes territorit evropian
  • Ruajtjen e territoreve të pushtuara në Ukrainë

Neni 4: një paralajmërim i fortë, jo luftë e menjëhershme

Aktivizimi i Nenit 4 nuk nënkupton automatikisht veprim ushtarak, por obligon Aleancën të zhvillojë konsultime të menjëhershme për të vlerësuar kërcënimin dhe për të vendosur mbi hapat e mëtejshëm. Rezultati mund të jetë një deklaratë politike, një plan veprimi i përbashkët apo masa parandaluese.
Përfshirja e drejtpërdrejtë ushtarake do të ndodhte vetëm me aktivizimin e Nenit 5 – klauzola e mbrojtjes kolektive, që e konsideron një sulm ndaj një anëtari si sulm ndaj të gjithëve.

Reagimi i NATO-s

Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, Mark Rutte, konfirmoi se incidenti është ende në vlerësim, por theksoi se nuk bëhet fjalë për një rast të izoluar:
“Mbrojtja jonë ajrore është gjithmonë në gatishmëri. Mesazhi im është i qartë: ndalni luftën në Ukrainë, ndaloni shkeljet e hapësirës ajrore të Aleancës. Ne jemi gati, jemi vigjilentë dhe do të mbrojmë çdo pëllëmbë të territorit të NATO-s.”

Mesazhi përfundimtar

Reagimi i menjëhershëm i Polonisë, me mbështetjen e aleatëve, dërgon një sinjal të fortë për unitetin dhe gatishmërinë e NATO-s. Ai teston jo vetëm mekanizmat e sigurisë kolektive të Aleancës, por edhe kufijtë e veprimeve që Rusia mund të ndërmarrë pa hasur kundërpërgjigje të drejtpërdrejtë.

Në këtë mënyrë, Varshava jo vetëm mbrojti hapësirën e saj ajrore, por edhe ngriti alarmin për mundësinë e një përballjeje më të gjerë mes NATO-s dhe Rusisë në të ardhmen.