Bota ndodhet pranë katastrofës, pas kërcënimit të rritjes së temperaturës prej 2.6°C, pasi vendet ende nuk kanë marrë angazhime të forta për klimën, ndërsa emetimet nga lëndët djegëse fosile kanë arritur nivele historike, sipas dy raporteve të reja të mëdha.

Pavarësisht premtimeve të tyre, planet e qeverive për uljen e emetimeve, të paraqitura përpara bisedimeve për klimën COP30 në Brazil, nuk kanë arritur të sjellin përparim domethënës në shmangien e ngrohjes së rrezikshme globale për të katërtin vit radhazi, sipas një përditësimi nga Climate Action Tracker.

Sipas gazetës “Guardian”, temperatura e planetit parashikohet të rritet me 2.6°C mbi nivelet para-industriale deri në fund të shekullit.

Një rritje e tillë i tejkalon shumë kufijtë e përcaktuar nga Marrëveshja e Parisit dhe do ta çojë botën në një epokë të re të rrezikshme të ngjarjeve ekstreme të motit dhe ndikimeve të rënda në shoqëri dhe ekosisteme. E thënë ndryshe, kjo do të sjellë pole ekstreme të motit, me thatësirë dhe përmbytje vdekjeprurëse në skajet e saj.

Një raport i dytë tregon se emetimet nga lëndët djegëse fosile që po nxisin krizën klimatike do të rriten me rreth 1% këtë vit, duke arritur një rekord të ri. Megjithatë, shkalla e rritjes është më shumë se përgjysmuar vitet e fundit.

Gjatë dekadës së kaluar, emetimet nga qymyri, nafta dhe gazi natyror janë rritur me 0.8% në vit, krahasuar me 2% dekadën e kaluar. Rritja e shpejtë e burimeve të energjisë së rinovueshme tani është afër përmbushjes së rritjes vjetore të kërkesës globale për energji, por ende nuk e ka tejkaluar atë.

“Një ngrohje botërore me 2.6°C do të thotë katastrofë globale”, paralajmëron CEO i Climate Analytics.

Një rritje e tillë, thotë ai, mund të shkaktojë “pika kthese” kritike në klimë: një kolaps të qarkullimit të Oqeanit Atlantik, humbjen e shkëmbinjve koralorë, tërheqje afatgjatë të akullnajave dhe shndërrimin e pyllit tropikal të Amazonës në savanë.

“E gjithë kjo do të nënkuptonte fundin e bujqësisë në Mbretërinë e Bashkuar dhe në të gjithë Evropën, thatësirë ​​dhe dështim të shirave musonike në Azi, dhe valë të nxehta dhe lagështi vdekjeprurëse. Nuk është aspak një perspektivë e mirë. Ne duhet ta shmangim këtë skenar”, shtoi ai.

Planeti tashmë është ngrohur me rreth 1.3°C krahasuar me epokën e Revolucionit Industrial, për shkak të shpyllëzimit dhe djegies së lëndëve djegëse fosile, e cila tashmë ka shkaktuar stuhi, zjarre, thatësira dhe fatkeqësi të tjera natyrore më intensive.

Sipas Marrëveshjes së Parisit, të nënshkruar në vitin 2016, vendet duhet të përditësojnë periodikisht planet e tyre për të ulur emetimet, të ashtuquajturat Kontribute të Përcaktuara Kombëtarisht (NDC). Dorëzimet e reja priten si pjesë e raundit aktual të bisedimeve të OKB-së në Belém, Brazil.

Megjithatë, vetëm 100 vende kanë paraqitur plane të reja deri më tani, dhe reduktimet e parashikuara konsiderohen të pamjaftueshme për të adresuar krizën .

Në një skenar që merr në konsideratë si objektivat e emetimeve neto zero ashtu edhe NDC-të ekzistuese, perspektiva është përkeqësuar pak: ngrohja e pritur është rritur nga 2.1°C në 2.2°C deri në fund të shekullit. Përkeqësimi i atribuohet kryesisht tërheqjes së SHBA-së nga Marrëveshja e Parisit .

Donald Trump e ka quajtur krizën klimatike një “mashtrim”, ka tërhequr politikat e mbrojtjes së klimës në SHBA dhe ka promovuar nxjerrjen e naftës dhe gazit brenda dhe jashtë vendit. Për herë të parë, SHBA-të nuk dërguan një delegacion në samitin e COP.

Edhe pse shkalla e ngrohjes globale mbetet rrezikshëm e lartë, parashikimet tani janë më optimiste sesa në vitin 2016, kur pritej një rritje prej 3.6°C deri në vitin 2100. Ky përmirësim është kryesisht për shkak të rritjes shpërthyese të energjisë së pastër dhe rënies së përdorimit të qymyrit, karburantit më ndotës.

Megjithatë, sipas vlerësimit të fundit nga Projekti Global i Karbonit, emetimet e karburanteve fosile pritet të rriten me rreth 1% në vitin 2025, duke e mbajtur planetin në një rrugë të rrezikshme të ngrohtë.