Rusia po ndërmerr veprime ligjore në përgjigje të lëvizjeve të aleatëve evropianë të Ukrainës për të përdorur asetet e ngrira të Moskës për të ndihmuar Kievin të financojë ushtrinë dhe ekonominë e saj.

Banka Qendrore Ruse po padit bankën belge Euroclear në një gjykatë në Moskë, dhe zyrtarët rusë akuzojnë BE-në për një akt vjedhjeje.

Ukrainës po i mbarojnë paratë e gatshme, pas pothuajse katër vitesh lufte në shkallë të plotë të Rusisë.

Për Evropën, zgjidhja për të mbyllur boshllëkun buxhetor të Kievit prej 135.7 miliardë eurosh për dy vitet e ardhshme qëndron në paratë e ngrira të mbajtura nga Euroclear, dhe udhëheqësit e BE-së shpresojnë ta nënshkruajnë këtë në samitin e tyre në Bruksel javën e ardhshme.

Në total, Rusia ka rreth 210 miliardë euro nga asetet e saj të ngrira në BE, dhe 185 miliardë euro nga kjo shumë mbahet nga Euroclear.

BE-ja dhe Ukraina argumentojnë se paratë duhet të përdoren për të rindërtuar atë që Rusia ka shkatërruar: Brukseli e quan atë një “kredi dëmshpërblimi” dhe ka hartuar një plan për të mbështetur ekonominë e Ukrainës në shumën prej 90 miliardë eurosh.

“Është e drejtë që asetet e ngrira të Rusisë të përdoren për të rindërtuar atë që Rusia ka shkatërruar – dhe ato para më pas bëhen tonat”, thotë Volodymyr Zelensky i Ukrainës.

Kancelari gjerman Friedrich Merz thotë se asetet do t’i “mundësojnë Ukrainës të mbrohet në mënyrë efektive nga sulmet e ardhshme ruse”.

Veprimi gjyqësor i Rusisë pritej në Bruksel. Por nuk është vetëm Moska që është e pakënaqur.

Belgjika është e shqetësuar se do të ngarkohet me një faturë të madhe nëse gjithçka shkon keq dhe drejtoresha ekzekutive e Euroclear, Valérie Urbain, thotë se përdorimi i saj mund të “destabilizojë sistemin financiar ndërkombëtar”.

Euroclear gjithashtu ka rreth 16-17 miliardë euro të bllokuara në Rusi.

Kryeministri belg Bart de Wever i ka vendosur BE-së një sërë “kushtesh racionale, të arsyeshme dhe të justifikuara” përpara se të pranojë planin e dëmshpërblimeve dhe ka refuzuar të përjashtojë veprimet ligjore nëse ai “paraqet rreziqe të konsiderueshme” për vendin e tij.

Cili është plani i BE-së?

BE-ja po punon intensivisht përpara samitit të së enjtes së ardhshme për të gjetur një zgjidhje që Belgjika mund ta pranojë.

Deri më tani, BE-ja është përmbajtur nga prekja e drejtpërdrejtë e aseteve, por që nga viti i kaluar ia ka paguar “fitimet e papritura” Ukrainës.

Në vitin 2024 kjo shumë ishte 3.7 miliardë euro. Përdorimi ligjor i interesit shihet si i sigurt pasi Rusia është nën sanksione dhe të ardhurat nuk janë pronë sovrane ruse.

Por ndihma ushtarake ndërkombëtare për Ukrainën ka rënë ndjeshëm në vitin 2025 dhe Evropa është përpjekur të kompensojë mungesën e lënë nga vendimi i SHBA-ve për të ndaluar plotësisht financimin e Ukrainës nën Presidentin Donald Trump.

Aktualisht, BE-ja ka dy propozime që synojnë t’i sigurojnë Ukrainës 90 miliardë euro, për të mbuluar dy të tretat e nevojave të saj të financimit.

Njëra është të mbledhë paratë në tregjet e kapitalit, të mbështetura nga buxheti i BE-së si garanci. Ky është opsioni i preferuar i Belgjikës, por kërkon një votë unanime nga udhëheqësit e BE-së dhe kjo do të ishte e vështirë kur Hungaria dhe Sllovakia të kundërshtojnë financimin e ushtrisë së Ukrainës.

Kjo e lë Ukrainën me hua para nga asetet ruse, të cilat fillimisht mbaheshin në letra me vlerë, por tani janë shndërruar kryesisht në para të gatshme. Këto para janë pronë e Euroclear që mbahet në Bankën Qendrore Evropiane.

Ekzekutivi i BE-së, Komisioni Evropian, pranon se Belgjika ka shqetësime legjitime dhe thotë se është i bindur se i ka trajtuar ato.

Plani është që Belgjika të mbrohet me një garanci që mbulon të gjitha 210 miliardë eurot e aseteve ruse në BE.

Nëse Euroclear pëson një humbje të aseteve të veta në Rusi, një burim i Komisionit shpjegoi se kjo do të kompensohej nga asetet që i përkasin vetë shtëpisë së klerimit të Rusisë që ndodhen në BE.

Nëse Rusia do të ndiqte vetë Belgjikën, çdo vendim nga një gjykatë ruse nuk do të njihej në BE.

Në një zhvillim kyç, ambasadorët e BE-së pritet të bien dakord të premten për të bllokuar asetet e bankës qendrore ruse të mbajtura në Evropë për një kohë të pacaktuar.

Deri më tani, ata kanë qenë të detyruar të votojnë unanimisht çdo gjashtë muaj për të rinovuar ngrirjen, gjë që mund të kishte nënkuptuar një rrezik të përsëritur për Belgjikën.

Ambasadorët e BE-së janë të vendosur të përdorin një klauzolë emergjence sipas Nenit 122 të Traktateve të BE-së, në mënyrë që asetet të mbeten të ngrira për sa kohë që vazhdon një “kërcënim i menjëhershëm për interesat ekonomike të unionit”.