Pavarësisht viteve të sanksioneve amerikane që synojnë ta izolojnë ekonomikisht Iranin, Kina ka gjetur mënyra për të ruajtur bashkëpunimin me Teheranin, duke ngritur një sistem të fshehtë financiar që i lejon të dy vendet të shmangin kontrollin e Uashingtonit.
Sipas një investigimi të publikuar nga “Wall Street Journal”, ky mekanizëm i ndërlikuar, i zhvilluar në fshehtësi prej disa vitesh, ka dobësuar ndjeshëm efektin e embargos amerikane ndaj Iranit dhe ka forcuar lidhjet ekonomike mes dy rivalëve të SHBA-së.

Një marrëveshje ndryshe: naftë për infrastrukturë

Në qendër të këtij sistemi qëndron një marrëveshje shkëmbimi: Irani dërgon naftë bruto në Kinë, ndërsa kompanitë shtetërore kineze ndërtojnë projekte infrastrukturore në Iran — përfshirë rafineri, aeroporte, rrugë dhe termocentrale.
Ky model i lejon dy vendet të shmangin transfertat e drejtpërdrejta financiare, të cilat janë të ndaluara apo të mbikëqyrura nga autoritetet amerikane.

Sipas burimeve perëndimore, dy institucione kineze luajnë rol kyç në këtë rrjet:

  • Sinosure, agjencia shtetërore e sigurimeve të eksportit të Kinës;
  • Chuxin, një mekanizëm financiar misterioz që nuk figuron në asnjë listë publike bankare.

Pagesat e kompanive kineze për naftën iraniane depozitohen në llogaritë e Chuxin, nga ku më pas transferohen te kontraktorët që realizojnë projektet në Iran. Kështu, fondet nuk kalojnë kurrë përmes sistemit bankar iranian, duke shmangur gjurmimin ndërkombëtar.
Zyrtarët perëndimorë vlerësojnë se vetëm në vitin e kaluar përmes këtij rrjeti kanë qarkulluar rreth 8.4 miliardë dollarë, të përdorura për financimin e projekteve kineze në Iran.

Si fshihet origjina e naftës

Për të maskuar burimin e naftës, Irani dhe Kina përdorin taktika logjistike të ndërlikuara:

  • anijet ndryshojnë rrugë në det të hapur,
  • ngarkesat transferohen nga një anije në tjetrën,
  • dhe nafta shpesh përzihet me produkte nga vende të tjera për të humbur gjurmën.

Edhe pse të dhënat doganore kineze nuk regjistrojnë më importe nga Irani që prej vitit 2023, vlerësimet perëndimore sugjerojnë se një pjesë e madhe e eksporteve iraniane përfundon ende në tregun kinez.
Sipas Administratës Amerikane të Informacionit për Energjinë (EIA), Irani eksportoi rreth 43 miliardë dollarë naftë dhe produkte nafte gjatë vitit të kaluar, ku Kina mbetet partneri kryesor ekonomik.

Në qendër të këtij sistemi qëndron Sinosure, Korporata Kineze e Sigurimeve të Eksportit dhe Kreditit, e cila garanton projektet strategjike jashtë vendit. Vetëm deri në fund të vitit të kaluar, kjo korporatë kishte mbështetur mbi 9 trilionë dollarë tregti dhe investime ndërkombëtare.

Një aleancë me peshë gjeopolitike

Për momentin, as Sinosure dhe as Chuxin nuk janë nën sanksione amerikane, por burimet zyrtare në SHBA po i mbikëqyrin me kujdes.
Për Iranin, ky sistem është një rrugë shpëtimi ekonomike në kushtet e izolimit financiar.
Për Kinën, bashkëpunimi me Teheranin është një strategji gjeopolitike, që i garanton furnizime të qëndrueshme me energji dhe e forcon ndikimin e saj në Lindjen e Mesme.

Në thelb, ky model tregon mënyrën sesi Pekini po përdor ekonominë si mjet diplomatik, ndërsa Irani po e shfrytëzon për të mbijetuar në një realitet ku shumica e kanaleve të tij financiare mbeten të mbyllura.