Takimi i së dielës midis Presidentit të Shteteve të Bashkuara, Donald Trump, dhe Presidentit ukrainas, Volodymyr Zelensky, shihet si një pikë kthese — jo domosdoshmërisht për përfundimin e menjëhershëm të luftës, por për mënyrën se si Perëndimi, dhe veçanërisht Uashingtoni, do të përcaktojë fazën e ardhshme të konfliktit.

Fakti që takimi zhvillohet ndërsa luftimet vazhdojnë, sulmet me dronë rusë intensifikohen dhe Ukraina godet infrastrukturën energjetike ruse, tregon se diplomacia po ecën paralelisht me luftën, jo si pasojë e një pauze ushtarake. Kjo përcakton edhe kontekstin e ri.

Qasja amerikane: Menaxhim i luftës, jo zgjidhje përfundimtare

Për Uashingtonin, çështja kryesore nuk është një “marrëveshje paqeje” në kuptimin klasik, por menaxhimi i konfliktit me një kosto më të kontrolluar politike dhe financiare. Donald Trump ka bërë të qartë se nuk dëshiron një luftë të zgjatur dhe të hapur në Evropë.

Takimi i së dielës shihet si pjesë e kësaj logjike. SHBA po synon:

• një kornizë për armëpushim, qoftë edhe të përkohshëm
• një mekanizëm garancie sigurie pa anëtarësim të menjëhershëm të Ukrainës në NATO
• dhe zhvendosjen e një pjese të barrës financiare dhe politike te Bashkimi Evropian

Nuk bëhet fjalë për tërheqje të menjëhershme nga Ukraina, por për rishpërndarje të rrezikut.

Pozicioni ukrainas: Rezistencë nën presion

Zelensky hyn në këtë takim nga një pozitë më e vështirë. Ushtarakisht, Ukraina reziston, por nuk ka arritur të përmbysë balancën. Shoqëria mbetet relativisht e qëndrueshme, por e lodhur. Diplomatikisht, Kievi e di se mbështetja perëndimore nuk është e pakufizuar.

Strategjia ukrainase bazohet në tre shtylla:

• asnjë lëshim formal territori
• garanci sigurie me vulë perëndimore
• dhe, për herë të parë kaq hapur, hapje ndaj mundësisë së një referendumi, nën kushte specifike

Referendumi shihet si mjet politik dhe jo si tërheqje — një mënyrë për të transferuar barrën e vendimmarrjes nga lidershipi te shoqëria.

Korniza e re 20-pikëshe

Një kornizë e re, e hartuar nga SHBA dhe Ukraina pa përfshirjen e Rusisë, pritet të diskutohet në takim. Ajo nuk përbën marrëveshje përfundimtare, por strukturë negociuese, që përfshin:

• armëpushim të përkohshëm prej të paktën 60 ditësh
• mekanizëm monitorimi
• garanci për mospërsëritjen e veprimeve agresive
• marrëveshje specifike për infrastrukturën kritike, përfshirë centralin bërthamor të Zaporizhias
• dhe një plan për bisedime politike

Elementi që mungon është zgjidhja për territoret e pushtuara — një zgjedhje e vetëdijshme për ta shtyrë këtë çështje për më vonë, kur të ketë ekuilibër më të qartë.

Rusia e pranishme në çdo vendim, edhe pse jo në tryezë

Moska nuk merr pjesë në takim, por ndikon drejtpërdrejt në përmbajtjen e tij përmes presionit ushtarak dhe mesazhit politik se “territoret e kontrolluara ushtarakisht i përkasin Rusisë”.

Kremlini nuk ka arsye të pranojë ngrirjen e konfliktit pa përfitime politike, por një armëpushim mund t’i lejojë asaj që të:

• riorganizojë forcat
• konsolidojë territorin e kontrolluar
• dhe të shtyjë presionin drejt diplomacisë

Evropa, lojtare financiare, por jo arkitekte e strategjisë

Bashkimi Evropian mbetet ndër financuesit kryesorë të Ukrainës, por jo vendimmarrës strategjik. Në fazën e re, pritet që BE të:

• marrë pjesë në garancitë e sigurisë
• financojë fazën e ardhshme
• dhe të përballojë pasojat politike

Por pa e kontrolluar plotësisht procesin.

Një luftë rraskapitjeje

Pas pothuajse katër vitesh:

• vija e frontit ka ndryshuar pak në aspektin strategjik
• humbjet nga të dyja palët maten në qindra mijëra
• kostoja ekonomike për Perëndimin kalon 200 miliardë dollarë

Historikisht, konfliktet e tilla përfundojnë jo me fitore të pastër, por me lodhje dhe negociata. Ukraina duket se po hyn në këtë fazë.

Tre skenarë të mundshëm pas takimit

1. Armëpushim i kontrolluar
Takimi prodhon një armëpushim të përkohshëm dhe fillojnë negociatat, ndërsa lufta “ngrihet” pa u mbyllur.

2. Bllokim diplomatik, vazhdim i luftimeve
Retorikë politike, por pa rezultate konkrete.

3. Rritje e tensioneve
Dështim në garanci dhe territor — me intensifikim të operacioneve ruse.

Nga diplomacia te menaxhimi politik i luftës

Takimi Trump–Zelensky pritet të sjellë riorientim, jo paqe të menjëhershme. Lufta në Ukrainë po kalon nga faza e iniciativës ushtarake në atë të menaxhimit politik — një periudhë më e zymtë dhe më komplekse.

Pyetja tashmë nuk është nëse do të ketë marrëveshje, por kush do të durojë më gjatë zgjatjen e status quo-së.