Qëndrimi i qeverisë amerikane mbi riintegrimin e Turqisë në programin F-35 mbetet i pandryshuar, pasi, siç thekson Zyra e Çështjeve Legjislative e Departamentit të Shtetit, SHBA-të mbeten plotësisht të përkushtuara për zbatimin e ligjit CAATSA (Akti për Kundërshtimin e Kundërshtarëve të Amerikës përmes Sanksioneve). Ky legjislacion e pengon Turqinë të blejë avionët luftarakë F-35 për shkak të posedimit të sistemit rus S-400.

“Pozicioni i SHBA-së mbi blerjen dhe posedimin e vazhdueshëm të sistemit rus të mbrojtjes ajrore S-400 nga Turqia nuk ka ndryshuar, dhe kërkesat që Turqia të blejë avionë amerikanë F-35 janë të qarta dhe plotësisht në përputhje me Seksionin 1245 të Aktit të Autorizimit të Mbrojtjes Kombëtare (NDA) të vitit 2020”, theksohet në të.

Raporti u bë nga Paul Guaglianone, një zyrtar i lartë në Zyrën e Çështjeve Legjislative të Departamentit të Shtetit, në përgjigje të një letre të dërguar nga përfaqësuesi Chris Pope dhe 19 ligjvënës të tjerë drejtuar Sekretarit të Shtetit Marco Rubio më 25 shtator.

Letra e ligjvënësve erdhi mes raportimeve se bisedimet midis qeverisë amerikane dhe Turqisë për rikthimin e Turqisë në programin F-35 ishin në një fazë të avancuar. Në letrën e shtatorit, ligjvënësit shprehën kundërshtimet dhe shqetësimet e tyre në lidhje me shitjen e mundshme të avionëve luftarakë F-35 dhe F-16 në Ankara.

Në letrën e përgjigjes, Departamenti i Shtetit vëren se Shtetet e Bashkuara e kanë informuar zyrtarisht qeverinë turke për kuadrin aktual ligjor dhe politik që rregullon blerjen e pajisjeve mbrojtëse ruse dhe implikimet që kjo sjell për mundësinë e prokurimit të avionëve luftarakë F-35.

Në të njëjtën kohë, theksohet se Uashingtoni e ka bërë të qartë pakënaqësinë e tij me prokurimin e S-400 nga Ankaraja, si dhe me detyrimet ligjore detyruese që rrjedhin nga ndryshimi në projektligjin e buxhetit të mbrojtjes (NDAA) dhe ligji CAATSA.

Në letër thuhet se Shtetet e Bashkuara respektojnë rolin mbikëqyrës të Kongresit mbi transferimet e armëve dhe vëren se pala amerikane mirëpret vazhdimin e dialogut mbi balancimin e gatishmërisë së NATO-s me kufizimet e vendosura nga ligji dhe politika amerikane.

Shitja e F-16 dhe Roli i Turqisë në NATO

Letra thotë se, sipas dispozitave të Aktit të Kontrollit të Eksportit të Armëve, shitja e luftëtarëve F-16 iu njoftua zyrtarisht Kongresit në janar 2024 dhe se periudha e kërkuar e shqyrtimit u përfundua brenda të njëjtit muaj. Vërehet se Turqia ka flotën e dytë më të madhe të F-16 në NATO, pas Shteteve të Bashkuara, dhe luan një rol kyç në mbrojtjen ajrore të aleancës së NATO-s, me shitjen e avionëve që synojnë ruajtjen e kontributit të saj në sigurinë kolektive. Në të

njëjtën kohë, nënvizohet se marrëdhënia mbrojtëse SHBA-Turqi mbetet jetësore për interesat e sigurisë si të Shteteve të Bashkuara ashtu edhe të NATO-s. Në të njëjtin kontekst, letra vëren se Turqia vazhdon të jetë një aleat i rëndësishëm i Aleancës, duke kontribuar, ndër të tjera, me vendosjen e avionëve luftarakë F-16 për të mbështetur mbikëqyrjen ajrore të NATO-s në vendet baltike, si dhe me vendosjen e një avioni turk AWACS në Lituani, si pjesë e masave të sigurisë së NATO-s pas shkeljes së hapësirës ajrore lituaneze nga Rusia në shtator.