Interesi i Donald Trump për Groenlandën mbetet i fortë, pothuajse një vit pas kthimit në Shtëpinë e Bardhë, siç dëshmohet nga vendimi i tij për të emëruar Guvernatorin e Luizianës, Jeff Landry, si të dërguar special në ishullin Arktik.

“Emërimi konfirmon interesin e vazhdueshëm amerikan për Groenlandën. Megjithatë, ne këmbëngulim që të gjithë – përfshirë Shtetet e Bashkuara – duhet të respektojnë integritetin territorial të Mbretërisë së Danimarkës”, theksoi në një deklaratë me email Ministri i Jashtëm Lars Lokke Rasmussen i Danimarkës, i cili është drejtpërdrejt i interesuar.

Dje, të dielën, Donald Trump njoftoi se po emëronte Landry si të dërguar special në Groenlandë dhe shkroi në një postim në Truth Social: Jeff e kupton se sa thelbësore është Groenlanda për Sigurinë tonë Kombëtare dhe do të përparojë me forcë Interesat e Sigurisë së Vendit tonë dhe Mbijetesën e Aleatëve tanë dhe sigurisht të Botës.

Jeff Landry, i cili mori detyrën si guvernator i Luizianës në janar 2024, e falënderoi Trumpin në X, duke thënë: Jam i nderuar që shërbej në këtë pozicion vullnetar për ta bërë Groenlandën pjesë të Shteteve të Bashkuara. Kjo në asnjë mënyrë nuk ndikon në pozicionin tim si Guvernator i Luizianës!

Trump ka thënë disa herë gjatë viteve se Groenlanda, një territor kryesisht vetëqeverisës i Danimarkës, duhet të bëhet pjesë e Shteteve të Bashkuara, duke përmendur shqetësimet e sigurisë dhe interesin për pasurinë minerale të ishullit. Landry e kishte lavdëruar më parë idenë në fillim të këtij viti.

“Presidenti Donald J. Trump ka absolutisht të drejtë!” shkroi Landry në X më 9 janar. “Ne duhet të sigurohemi që Groenlanda të jetë pjesë e Shteteve të Bashkuara. SHUMË E MIRË për ta, SHUMË E MIRË për ne! Le ta bëjmë!”

Groenlanda dhe Danimarka e kanë hedhur poshtë idenë. Edhe pse Shtetet e Bashkuara dhe Groenlanda u zotuan këtë muaj të tregojnë “respekt të ndërsjellë”, Ministrja e Jashtme Vivian Mojfeldt tha se komentet e SHBA-së për Groenlandën kanë shkaktuar pasiguri midis vendasve dhe theksoi nevojën për të folur hapur me Shtetet e Bashkuara.

“Vendi ynë dhe Shtetet e Bashkuara kanë punuar së bashku për 80 vjet bazuar në interesa të përbashkëta. Ekziston nevoja për të rivendosur besimin në mënyrë që të mund të vazhdojmë bashkëpunimin e mirë”, tha Mojfeldt më 8 dhjetor, sipas gazetës lokale Sermitsiaq.

Statusi i Groenlandës dhe pse Trump dëshiron ta aneksojë atë kaq shumë

Groenlanda është ishulli më i madh në botë që nuk është kontinent. Ndodhet në Arktik, i integruar gjeografikisht në Amerikën e Veriut, por politikisht i lidhur me Evropën. Rreth 56,000 njerëz jetojnë atje, shumica e të cilëve janë Inuitë indigjenë , ndërsa pothuajse 80% e sipërfaqes së saj është e mbuluar nga akulli. Jeta është përqendruar kryesisht në bregdetin jugperëndimor, rreth kryeqytetit, Nuuk .

Groenlanda është një territor autonom i Mbretërisë së Danimarkës, me vetëqeverisje në çështjet e brendshme, por me Kopenhagenin që mban kontrollin e politikës së jashtme dhe mbrojtjes. Në të njëjtën kohë, territori i saj strehon baza ushtarake daneze dhe amerikane, gjë që e ka bërë atë një pikë qendrore në hartën gjeopolitike për dekada të tëra.

Ekonomia e saj bazohet kryesisht në peshkim, ndërsa rreth një e pesta e PBB-së vjen nga subvencionet nga qeveria daneze. Megjithatë, vitet e fundit, interesi për pasurinë minerale të Groenlandës është rritur ndjeshëm. Tokat e rralla, uraniumi dhe hekuri gjenden nën akull, dhe ndryshimi i klimës po i bën ato gjithnjë e më të realizueshme për t’u nxjerrë.

Rëndësia strategjike për SHBA-në

Shtetet e Bashkuara nuk e kanë fshehur kurrë interesin e tyre në Groenlandë. Gjatë Luftës së Dytë Botërore, pas pushtimit të Danimarkës nga Gjermania naziste, SHBA-të morën kontrollin e ishullit, duke krijuar baza ushtarake dhe radiofonike. Pas luftës, ato mbetën atje.

Baza Pitufik, e njohur më parë si “Baza Ajrore Thule”, është ende nën kontrollin amerikan dhe konsiderohet kritike për mbrojtjen raketore të SHBA-së. Siç thekson Mark Jacobsen nga Kolegji Mbretëror Danez i Mbrojtjes, “nëse Rusia do të lëshonte raketa drejt SHBA-së, rruga më e shkurtër do të ishte përmes Polit të Veriut dhe Groenlandës”.

Ky interes po intensifikohet, ndërsa Rusia dhe Kina forcojnë praninë e tyre ushtarake dhe ekonomike në Arktik. Studimet nga institutet ndërkombëtare paralajmërojnë se Uashingtoni duhet të rrisë praninë e tij në rajon nëse nuk dëshiron të humbasë territor strategjik.

Trump dhe ëndrra e blerjes

Këmbëngulja e Donald Trump gjithashtu përshtatet në këtë kontekst. Në një fjalim para Kongresit, ai deklaroi se kontrolli i Groenlandës është “absolutisht thelbësor për sigurinë kombëtare dhe ndërkombëtare”, duke shtuar se ai mbështet të drejtën e banorëve për të vendosur për të ardhmen e tyre.

“Nëse zgjidhni, ne ju mirëpresim në Shtetet e Bashkuara të Amerikës”, kishte thënë ai. Kjo retorikë nuk është e pashembullt. Që nga shekulli i 19-të, SHBA-të janë përpjekur vazhdimisht të blejnë Groenlandën.

Në vitin 1867, pas blerjes së Alaskës, u zhvilluan negociata të pasuksesshme me Danimarkën. Në vitin 1946, Uashingtoni ofroi 100 milionë dollarë për ishullin – një propozim që u refuzua.

Trump e ngriti çështjen përsëri në vitin 2019, duke shkaktuar një tronditje diplomatike, me Danimarkën dhe qeverinë e Groenlandës që u përgjigjën qartë: Groenlanda nuk është në shitje.

Përtej strategjisë, Trump duket se e sheh pasurinë minerale të ishullit, veçanërisht mineralet e rralla të tokës, si një aset kritik në një botë ku konkurrenca me Kinën për lëndë të para po intensifikohet. Çfarë thonë vetë banorët e Groenlandës Brenda Groenlandës, debati mbi pavarësinë nga Danimarka është ndezur.

Sondazhet tregojnë se pothuajse 80% e banorëve janë në favor të pavarësisë. Por pavarësia është një gjë dhe integrimi në SHBA është një tjetër. Një sondazh i kohëve të fundit tregoi se 85% e hedhin poshtë idenë që Groenlanda të bëhet territor amerikan.

“Groenlanda u përket groenlandezëve”, është fraza që dëgjohet më shpesh, sipas korrespondentëve të huaj. Kryeministri në largim Masana Egede ka folur për çlirimin nga “lidhjet e kolonializmit”, por në hapa gradualë.

Në të kundërt, partia Naleraq po bën thirrje për një “divorc” të menjëhershëm nga Danimarka dhe bashkëpunim më të ngushtë në mbrojtje me Uashingtonin. Kryeministri i ri, Jens-Frederik Nielsen, vendosi tonin pas zgjedhjeve: Groenlanda ka nevojë për unitet në një kohë me interes të fortë të huaj. Megjithatë, për shumë banorë, ideja e Trump mbetet ofenduese.

“Ai na trajton si një mall”, tha Aleka Hammond, ndërsa operatori turistik Dines Mikkelsen paralajmëroi: Kjo është një ide shumë e rrezikshme.

Në një farë mënyre, Groenlanda është tani në qendër të një loje të madhe gjeopolitike: e ngrirë në sipërfaqe, por e nxehtë në konkurrencën ndërkombëtare – dhe pikërisht për këtë arsye është kaq tërheqëse në sytë e Trump.